از مرکز استان یزد به سمت جنوب که حرکت کنیم، در فاصله ۶۰ کیلومتری از شهر یزد، شهرستانی قرار دارد به نام مهریز که نه‌تنها منطقه‌ای باستانی با تاریخی کهن است بلکه به‌واسطه آب‌وهوای نسبتاً بهتر نسبت به مرکز استان و وجود باغ‌های سرسبز و جاذبه‌های طبیعی به «باغ‌شهر یزد» معروف شده است.

بسیاری از مردم یزد به‌ویژه آن‌ها که اصالتاً مهریزی هستند و به دلایل مختلف به شهر یزد مهاجرت کرده و در آنجا زندگی می‌کنند، آخر هفته‌های خود را در این شهر باستانی و روستاهای خوش آب‌وهوای آن می‌گذرانند.

در واقع سفر به مهریز، آن‌هم در آخر هفته‌ای با هوای داغ، علاوه بر اینکه فرار از شلوغی شهر و گرمای هوا و پناه بردن به منطقه‌ای چند درجه خنک‌تر است، تیری با چند نشان است زیرا آن‌ها که در پی تماشا و لذت بردن از آخر هفته‌های خود هستند، می‌توانند مجموعه‌ای از کوه و چشمه و کویر و باغ و قلعه و بوستان را کنار هم به تماشا بنشینند.

کوه‌ریگ تفرجگاهی برای کاهش دردهای عضلانی

یکی از جاذبه‌های طبیعی مهریز که معجزات درمانی بسیاری دارد برای آن‌ها که از دردهای عضلانی رنج می‌برند، «کوه‌ریگ» است.

کوه‌ریگ به‌ویژه در این روزهای گرم تابستان همانند مطب اطبای متخصص شلوغ است و بیمارانی که از درد پا و کمر همیشه نالانند، دمی خود را به ریگ‌های داغ این تپه ماسه‌ای می‌سپارند تا هم تفریحی کرده باشند و هم مسکنی برای دردهای خود یافته باشند.

کوه ریگ مهریز به دلیل خاصیت‌هایی که از نور خورشید به دست می‌آورد، تسکین‌دهنده دردهای عضلانی است و بسیاری معتقدند مانند داروهای قوی معجزه می‌کند.

تفرجگاه کوه ریگ، تنها تپه شنی طبیعی استان یزد است و در واقع تلی از ماسه‌های تمیز و بدون خاک است که به‌صورت تپه بسیار بزرگی در نزدیکی یکی از کوه‌های شهر مهریز قرار دارد.

ریگ‌های این کوه به دلیل تابش مستقیم نور خورشید، داغ می‌شود و به دلیل ریگ بودن تپه، کوهنوردان را اغلب تا نیمی از پا در ریگ‌های داغ فرو می‌برد.کوه ریگ در طول سالیان طولانی و در چند صد سال پیش بر اثر وزش باد و جمع شدن توده‌های عظیمی از شن کنار یک کوه به وجود آمده و اکنون به یک منطقه تفریحی و ورزشی برای جوانان و خانواده‌ها تبدیل شده است.

به همین دلیل بسیاری از مردم معتقدند، داغی ریگ‌ها می‌تواند دردهای عضلانی پا و کمر را از بین ببرد که همین امر سبب شده سالانه تعداد زیادی از گردشگران از این منطقه به‌عنوان یک منطقه گردشگری درمانی استفاده کنند.

کوه ریگ در طول سالیان طولانی و در چند صدسال پیش بر اثر وزش باد و جمع شدن توده‌های عظیمی از شن کنار یک کوه به وجود آمده و اکنون به یک منطقه تفریحی و ورزشی برای جوانان و خانواده‌ها تبدیل شده است.

ساخت آلاچیق، سرویس‌های بهداشتی و برخی دیگر از امکانات موردنیاز گردشگران، در روزهای پایانی هفته تعداد زیادی از مردم را به این منطقه می‌کشاند.

آنها که تجربه بیشتری در سفر به کوه‌ریگ دارند اغلب توصیه می‌کنند که بهترین زمان برای بالا رفتن از این کوه ریگی، عصر و حوالی غروب است زیرا در این ساعت شن‌ها همه گرمای خورشید در طول روز را در خود ذخیره کرده‌اند ضمن اینکه تابش مستقیم نور خورشید دیگر برای گردشگران آزاردهنده نیست.

اغلب مردم روزهای پایانی هفته، شام ساده‌ای فراهم می‌کنند به سمت کوه‌ریگ حرکت می‌کنند، هنگام عصر ابتدا از تپه شنی بالا می‌روند و تفریح می‌کنند و بعد از آن در آلاچیق‌هایی که گرداگرد این تپه ساخته شده، در کنار خانواده به صرف شام می‌پردازند.

چشمه غربالبیز و باغ پهلوان‌پور مهریز لذت حضور در کوه‌ریگ را تکمیل می‌کند

کسانی که آخر هفته خود را به مهریز می‌روند علاوه بر کوه‌ریگ می‌توانند با طی فاصله‌ای کوتاه از جاذبه‌های دیگر نیز بازدید کرده و دمی در آنجا بیاسایند.

از دیگر جاذبه‌های طبیعی مهریز که فاصله چندانی از کوه‌ریگ ندارند می‌توان به چشمه «غربالبیز» و «باغ پهوان‌پور» مهریز اشاره کرد که هر دو حدود پنج تا هشت کیلومتر از کوه‌ریگ فاصله دارند.

چشمه غربالبیز چشمه‌ای کهن است و سنگ‌نگاره‌های اطراف این کوه گویای قدمت تاریخی این چشمه است.

گرچه غربالبیز در اغلب ایام سال به دلیل خشکسالی خشک است اما طبیعت آن زیباست و وجود سکوهای اقامت، سرویس بهداشتی و ... می‌تواند ساعاتی خوش در آخر هفته برای مردم خسته از کار و روزمرگی رقم بزند.

کمی آنسوتر با طی مسافتی نه چندان طولانی، باغ زیبا و رویایی پهلوان‌پور مهریز، قدم زدن در یک روز تابستانی در کنار درختان سر به فلک کشیده و رود کوچک جاری در این باغ را لذت‌بخش می‌کند.

قدم زدن در باغ پهلوان‌پور حتی در یک ظهر داغ تابستانی هم دلچسب است

در باغ پهلوان‌پور مهریز امکان اقامت و اطراق نیم‌روزه وجود ندارد اما می‌توان ساعت‌ها در عمارت و باغ و باغچه آن اوقات را سپری کرد و از آن لذت برد.

در این باغ نیز سرویس‌های بهداشتی، رستوران، کافی‌شاپ و سوئیت‌هایی برای اقامت بیش از یک روز وجود دارد.

درختان تبریزی سر به فلک کشیده، درختان انار و بادام و انواع میوه‌ها، باغچه‌هایی که مملو از گل‌های رز رنگی است و از همه مهم‌تر جوی کوچکی که در میان درختان راه گرفته، فضای این باغ را بسیار زیبا و رویایی کرده است و می‌تواند حتی در یک ظهر داغ تابستانی، مطبوع و دلچسب باشد.

قدمت باغ پهلوان پور به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و این باغ متعلق به یکی از تجار یزدی به نام علی پهلوان‌پور بوده است.

این باغ از بناهای مهم فرهنگی تاریخی است که طبیعت، هنر و معماری را در کنار هم دارد و به دلیل روان بودن آب از میان باغ و عبور آن از میان تنه‌های سپیدار و چنار، زیبایی خاصی به این باغ بخشیده است.

مساحت باغ پنج هکتار است که شامل یک مجموعه ورودی، ساختمان کوشک یا شربت‌خانه در بخش مرکزی، بنای زمستان‌خانه در بخش غربی، برج گلین در جنوب شرقی و اصطبل، انبار و کارگاه‌های قالی بافی و ریسندگی در بخش جنوبی است.

سبک معماری این باغ ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است و درختان چنار در دو طرف جوی اصلی باغ قرار دارند.

ساخت کوشک مربوط به دوره قاجار است که در سه سطح (دو طبقه و نیم) طراحی شده و زیبای ویژه‌ای از معماری ایرانی به نمایش گذاشته است.

ثبت جهانی باغ پهلوان‌پور به همراه ۸ باغ ایرانی دیگر

این بنا در تاریخ هفتم مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۳۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و پس از آن به همراه باغ دولت آباد و چند باغ ایرانی دیگر، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

باغ پهلوان پور در محله مزویرآباد مهریز واقع شده و آب جاری در این باغ از قنات مشهور به حسن‌آباد سرچشمه می‌گیرد و به‌جز باغ پهلوان پور به‌طور مستقیم از هیچ‌یک از باغ‌های منطقه عبور نمی‌کند.

آب قنات حسن‌آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده‌اند، سیراب می‌کند. علاوه بر قنات ذکر شده این باغ از طریق دو رشته آب دیگر به نام قنات شاه حسینی و قنات مزویر آباد، آبیاری می‌شود.

باغ دارای ۱۶ حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می‌شود) است که هر ۱۲ روز یک‌بار به آن متعلق می‌گیرد که زمان هر حقابه بین ۱۰ الی ۱۱ دقیقه است که به آن «سبو» نیز گفته می‌شود.

دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد، نمایانگر آب‌وهوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است.

با طی کردن حدود ۴۰ کیلومتر از مرکز استان یزد، به‌راحتی می‌توان از این باغ ارزشمند، ‌ زیبا و نمونه بازدید کرد و در سایه‌سار درختان آن و در کنار جوی‌های روان و صدای آب، دمی فارغ از هیاهوی شهر آسود.

این باغ در هر یک از فصل‌های سال، زیبایی‌های خاص خود را دارد، در بهار برگ‌های تازه و شکوفه‌های رنگارنگ و هوای ملایم، در تابستان خنکای آب و سایه‌ساز درختان، در پاییز برگ‌های هزار رنگ درختان و زمین پوشیده از برگ‌های زرد و نارنجی و زمستان، سکوت و درختان عریان و ... ساعات خاطره‌انگیزی برای همگان رقم می‌زند.

همچنین مسافرانی که خسته از روزهای پرکار پایان هفته بار سفر می‌بندند تا گوشه‌ای دنج بیابند و در آن به قول شاعر دمی بیاسایند، به‌طورقطع روستاها برایشان یک پیشنهاد درجه یک است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر در استان یزد حدود ۵۰ روستای هدف گردشگری وجود دارد که حداقل‌هایی برای سفر به این روستاها وجود دارد.

فاطمه دانش یزدی عنوان کرد: همه روستاهای هدف گردشگری حداقل یک جاذبه تاریخی یا طبیعی دارند و روستاهایی به‌عنوان هدف گردشگری معرفی‌شده‌اند که واقعاً جاذبه سفر در آن‌ها وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه بسیاری از روستاهای یزد، روستاهای باستانی هستند، افزود: حتی گردشگران خارجی برای اقامت در این روستا علاقه نشان می‌دهند.

در کنار این‌ها صدها جاذبه طبیعی و تاریخی دیگر در شهرستان مهریز وجود دارد و می‌توان برای لذت بردن از حضور در این مکان‌ها ده‌ها مدل برنامه‌ریزی کرد اما به‌طورقطع یکی از بهترین برنامه‌ریزی‌ها برای یک روز تعطیل، گذراندن صبح تا ساعتی بعد از صرف ناهار در غربالبیز، سپس قدم زدنی یک‌ساعته در باغ پهلوان پور مهریز و بعدازآن سپری کردن عصر و غروب در کوه‌ریگ است.